برداشتن گام‌های استوار

• گفت‌وگو را با روز بعد از جشنواره موسیقی فجر آغاز می‌کنم؛ چقدر وعده حمایت از جوانان تحقق پیدا می‌کند؟

بخشی از این صحبت، حتما تحقق پیدا می‌کند. بخشی از گروه‌های جوان که در جشنواره شرکت و جوایزی را کسب می‌کنند، انگیزه می‌یابند تا بهتر از قبل کار کنند اما آنچه از نهادها و مسئولان هنری می‌توان انتظار داشت، این است که تا چه اندازه از گروه‌های برنده حمایت و مراقبت می‌کنند و در فرصت‌هایی که پیش می‌آید مجددا به این گروه‌ها بها داده می‌شود. حد متوسطی از این حمایت‌ها را می‌شود در سال‌های گذشته دید که البته به اندازه کافی نبوده است. درجشنواره موسیقی فجر از چهار سال پیش به‌دلیل رقابتی شدن، سن گروه‌های شرکت‌کننده کم شده است و می‌توان انتظار داشت یک هسته مرکزی برای رصد‌کردن سرنوشت گروه‌های جوان و پیگیری کارهای آنان و کمک به آنان تشکیل شود.

• این اتفاق خوشایندی است چرا که هنرمندان جوان برای راهیابی به دنیای حرفه‌ای دچار مشکل هستند. اگر این اتفاق بیفتد هنرمندان جوان احساس خواهند کرد که حامی و پشتیبان دارند. شما علاوه بر اینکه دبیر اجرایی جشنواره موسیقی فجر هستید، مدیرعامل انجمن موسیقی هم هستید؛ آیا برای این موضوع هم برنامه‌ریزی کرده‌اید؟

تشکیل کانون برگزیدگان جشنواره موسیقی فجر جزو برنامه‌های مکتوب امسال انجمن موسیقی بود که برای آن تقاضای بودجه هم داشتیم. قرار بود این کانون مشخصا برای برگزیدگان چهار دوره اخیر جشنواره تشکیل شود. اتفاقا تشکیل این کانون مورد استقبال هم قرار گرفت اما به‌دلیل کمبود بودجه نتوانستیم اعتباری برای آن جذب کنیم و در نتیجه تشکیل هم نشد. فکر می‌کنم اگر این اتفاق بیفتد و جایی برای برگزیدگان تشکیل شود تا مثلا ماهی یک‌بار دور هم جمع شوند و از ایده‌های خودشان استفاده و سرمایه اندکی هم به آن اختصاص داده شود قطعا به‌دلیل ایجاد انگیزه در گروه‌های جوان و البته در رشد جشنواره بی‌تاثیر نخواهد بود. گروه‌های جوان بازهم می‌توانند به استعدادهای خودشان تکیه کنند و به دنیای حرفه‌ای نزدیک شوند. امیدوارم که شرایط این اجازه را به ما بدهد تا این کانون را تشکیل بدهیم.

• سال گذشته استقبال مخاطب از بخش «نسلی دیگر» نشان داد که درصورت حمایت، هنرمندان جوان هم مخاطب پیدا می‌کنند چرا که این گروه‌ها هم برای اجرای صحنه‌ای دچار مشکل هستند.

بخش نسلی دیگر و بخش جدید استعدادهای درخشان مربوط به نوازندگانی است که تجربه حرفه‌ای در دنیای موسیقی دارند اما ممکن است به خاطر جنس موسیقی‌ای که کار می‌کنند برای مخاطب ناشناس باشد. نوازندگان این بخش با بزرگان موسیقی روی صحنه می‌روند و تجربه لازم برای امر موسیقی دارند.

• اما به ندرت به تنهایی با گروه خودشان اجرای عمومی داشته‌اند. به‌نظر می‌آید که این نوازندگان هم به حمایت‌هایی که اشاره کردید نیاز دارند تا سریع‌تر به دنیای حرفه‌ای قدم بگذارند.

در طول سال با درخواست‌های افرادی که سال گذشته در بخش نسل دیگر شرکت کردند، مواجه هستیم که کمک‌هایی را برای اجراهای عمومی نیاز دارند تا جایی که توانستیم به آنها کمک کردیم. البته تشکیل کانون مربوط به برگزیدگان گروه‌های رقابتی در جشنواره موسیقی فجر بود که کمتر در عرصه حرفه‌ای کار کرده‌اند. با این حال من هم با شما موافقم که صرف‌نظر از اینکه جوانان کار حرفه‌ای و جدی انجام می‌دهند، موفقیت آنها در جشنواره ضامن موفقیت اجرای صحنه‌ای نیست و نیاز به حمایت‌هایی دارند.

• به بیست و هشتمین جشنواره موسیقی فجر برگردیم. چطور مسئول بخش نسل دیگر و استعدادهای درخشان که به گفته خودش با معیارهای حرفه‌ای گروه‌هایی را برای شرکت در این دو بخش انتخاب کرده است، گروه خودش هم در بخش نسل دیگر شرکت دارد.

به‌نظرم این بحث عادی است چراکه این بخش‌ها رقابتی نیست و بخش جنبی جشنواره موسیقی فجر محسوب می‌شود.

• به هرحال زمان جشنواره محدود است و طبیعتا تعداد گروه‌های شرکت‌کننده در هر بخش هم مشخص.

منافاتی در این انتخاب نیست و نقصی برای جشنواره محسوب نمی‌شود. ما از یک فرد توانا که هم در گروه‌نوازی فرد مستعدی است و هم ارتباط خوبی با گروه‌های دیگر دارد خواستیم که هدایت این بخش را برعهده بگیرد. فراموش نکنید که قراردادهای این گروه‌ها به لحاظ مالی به قدری پایین است که از آنها برای شرکت در این بخش سپاسگزارم و به سهم خودم هم شرمنده‌ام چرا که بیشتر از قراردادی که بسته‌اند استحقاق دستمزد دارند. بخش استعدادهای درخشان و نسلی دیگر جزو بخش‌های جشنواره هستند که از لحاظ موسیقایی بسیار غنی و حرفه‌ای است و شرکت‌کنندگان تنها به عشق موسیقی آمده‌اند؛ نه انتظار جایزه دارند و نه انتظار دستمزد بالا.

• به بودجه جشنواره اشاره کردید اما در این دوره ما شاهد حضور چهره‌های حرفه‌ای موسیقی در جشنواره هستیم. این افراد دستمزدهایی بالایی دارند چطور با دستمزد این افراد کنار آمدید یا به عبارت بهتر چطور توانستید این افراد را برای حضور در جشنواره راضی کنید.

سال‌های گذشته هم در جشنواره چهره‌های مختلفی داشتیم، امسال هم چهره‌های مختلفی حضور دارند اما با این دوستان براساس عرف حاکم برمناسبات اقتصادی موسیقی وارد مذاکره شدیم. خیلی از این هنرمندان کمتر از موارد عادی با ما قرارداد بستند. با بعضی از دوستان در سقف قراردادی خودشان صحبت کردیم. من خوشحال می‌شوم که شما می‌گویید حضور چهره‌ها امسال در جشنواره بیشتر است اما سطح چهره‌ها امسال با چهره‌های سال گذشته باهم برابری می‌کند.

• جشنواره امسال شاهد حضور سالار عقیلی در ارکستر سمفونیک تهران است.

سال گذشته هم مرحوم جلال ذوالفنون و کیوان ساکت درجشنواره حضور داشتند.

• سالار عقیلی از دوره بیست و چهارم دیگر در جشنواره موسیقی فجر شرکت نداشت و سال گذشته با یکی از خبرگزاری‌ها گفت‌وگو کرد و نگاهی نقادانه به جشنواره موسیقی فجر داشت.

به‌نظرم اتقاق خوبی است که چهره‌هایی که سال‌های گذشته در جشنواره نبودند امسال در جشنواره شرکت می‌کنند.

• بگذارید سؤالم را جور دیگر بپرسم، آیا این اعتبار جشنواره است که با وجود مشکلاتی در بودجه توانسته دستمزد این دسته از هنرمندان را فراهم کند و هنرمندان غایب را به جشنواره بیاورد؟

قوت جشنواره را در بخش‌هایی می‌بینم که بخش خصوصی نمی‌تواند به سراغ آن برود و جشنواره باعث می‌شود که این بخش‌ها دیده شوند و بدرخشند. مشخصا به بخش رقابتی و در بخش‌هایی مثل استعدادهای دیگر و نسلی دیگر اشاره می‌کنم اما اینکه جشنواره توفیق پیدا کند و از چهره‌های شناخته شده موسیقی هم بهره بگیریم، بیشتر به جذابیت عام جشنواره کمک می‌کند.

• حتی به درآمدزایی جشنواره هم کمک می‌کند؟

درآمدزایی هم هست اما محور اصلی جشنواره نیست. غیراز سالن میلاد هیچ سالن دیگری تفاوت فروش‌اش با فروش نرفتن بلیت‌ها چندان زیاد نیست که رقم درآمد حاصله از آن تعیین‌کننده برای مذاکره با گروه‌ها باشد.

• اما بلیت‌های بخش رقابتی که معمولا کم‌مخاطب هم هستند به فروش می‌رسد؟

هیچ سالی بخش رقابتی برای عموم آزاد نبوده است و بلیت‌های بخش رقابتی همواره به فروش می‌رفته.

• آقای ترابی شما در نشست خبری از برآورد یک میلیارد و 400 تومانی صحبت کردید که فاصله زیادی با بودجه دریافتی شما دارد.

ارزیابی ما این بود اما به فروش بلیت‌های جشنواره تکیه نکردیم. ما امید زیادی به جذب اسپانسر داشتیم و خوشبختانه امسال توانستیم که اسپانسر جذب کنیم و به‌صورت کامل به بودجه ارزیابی شده برسیم.

• یعنی شما توانستید که برآورد یک میلیارد و 400 تومانی اعلام شده را بدون فروش بلیت‌های بخش پاپ تامین کنید؟

بسیار به برآورد اولیه نزدیک شدیم. قطعا فروش بلیت‌های پاپ به ما و جشنواره کمک می‌کند اما ارزیابی ما از برآورد اولیه تقریبا بدون فروش بلیت با وجود اسپانسر تامین شد.

• گروه‌های خارجی این دوره نسبت به دوره‌های قبلی کمتر شده و این کاهش طبیعی است چقدر از هزینه‌های گروه‌های خارجی را ستاد جشنواره تقبل می‌کند؟

همه هزینه‌ها را.

• زمانی که هنرمندان و حتی مسئولان ما به جشنواره‌های خارجی می‌روند، هزینه‌ها را شخصی تقبل می‌کنند. آیا جشنواره موسیقی فجر به این اعتبار نرسیده است که هنرمندان خارجی خودشان خواستار شرکت در این بخش باشند؟

اگر سؤال شما این است که آیا جشنواره موسیقی فجر به اندازه‌ای شناخته نشده که گروه‌های معتبر خارجی خودشان برای شرکت در جشنواره موسیقی فجر اعلام آمادگی کنند باید با صراحت به شما بگویم که جشنواره هنوز به آن اعتبار نرسیده است که گروه‌های خارجی خودشان مایل به شرکت باشند اما با صراحت به شما می‌گویم که در دو سال اخیر پایه این حرکت گذاشته شده است؛ یعنی اینکه در دو سال اخیر که جشنواره برگزار شده، گروه‌های خارجی که حضور پیدا کردند از گروه‌های حرفه‌ای و بنام موسیقی بودند و می‌توانم امیدوار باشم که بعد از سه یا چهارسال دیگر ما به جایی خواهیم رسید که سطح جشنواره به لحاظ حضور گروه‌های بین‌المللی به شکلی باشد که بخشی از هزینه‌ها با اعتبار جشنواره خرج بشود ولی در شرایط حاضر نمی‌توانیم منتظر باشیم که گروه معتبری که برنامه‌هایش را از دو سال قبل بسته به ما اعلام بکند که تمام هزینه‌های خودش را می‌دهد و دوست دارد در جشنواره ما هم حضور پیدا کند. من می‌گویم جشنواره به آن نقطه نرسیده است اما در دوسال اخیر خیلی خوب حرکت کرده است. متأسفانه امسال به‌دلیل تغییرات قیمت ارز خیلی از گروه‌هایی حرفه‌ای و بنام که با آنها به توافق رسیده بودیم، نتوانستیم از حضورشان در جشنواره استفاده کنیم.